Matera jest jedną z najstarszych i wciąż zamieszkałych miejscowości na świecie. Dłuższą historię ma tylko Petra w Jordanii. Pierwsi mieszkańcy przybyli tu już w paleolicie. Wtedy właśnie zdecydowali się zasiedlić jaskinie. Nie trzeba było budować ziemianek, szałasów czy wznosić domów. Warunki, które oferowała natura wystarczyły nie tylko w czasach paleolitu, ale potem w starożytności, średniowieczu i czasach nowożytnych.
Matera to przede wszystkim dwie dzielnice: starsza i bardziej jaskiniowa Sasso Caveoso oraz nowsza Sasso Barisano. (Sasso z włoskiego oznacza kamień.)
Sasso Caveoso powstała już w epoce kamienia łupanego w miękkich ścianach wąwozu Gravina. Wykuwana od góry - z widoczną dziś na wzgórzu katedrą, do dołu - miejsca, w którym twardsza skała stawiła opór prymitywnym narzędziom utrudniając dalsze kucie grot.
Wtedy zaczęto budować domostwa po drugiej stronie wąwozu, które dało początek dzielnicy Sasso Barisano.
Ze względu na to, że obie kamienne części miasta powstawały w różnym czasie, można zauważyć różnice w wyglądzie domów.
Trzecia z dzielnic – nazwana Civita – powstała na szczycie wzgórza. Zabudowania tutaj są nowocześniejsze i bardziej okazałe.
Trzecia z dzielnic – nazwana Civita – powstała na szczycie wzgórza. Zabudowania tutaj są nowocześniejsze i bardziej okazałe.
Do niedawna, bo do połowy XX wieku, unikatowe domostwa były zamieszkane przez chłopów, którzy dwukomorowe groty współdzielili z inwentarzem. Pierwsza grota służyła jako pomieszczenie gospodarcze, przeznaczone dla zwierząt hodowlanych oraz do przechowywania narzędzi rolniczych. Druga pełniła funkcję mieszkalną. Pod podłogą najczęściej wydrążony był olbrzymi zbiornik, do którego spływała deszczówka po specjalnie utworzonych rynnach.
Kilka z takich przykładowych domostw jest udostępniona zwiedzającym (np. Casa Cisterna Sotterranea lub Casa Grotta nei Sassi) i to właśnie one stanowią jedną z atrakcji Matery.
Kilka z takich przykładowych domostw jest udostępniona zwiedzającym (np. Casa Cisterna Sotterranea lub Casa Grotta nei Sassi) i to właśnie one stanowią jedną z atrakcji Matery.
W odróżnieniu od pozostałej, bardziej postępowej części kraju, ludzie nadal dzielili swoje domostwa ze zwierzętami, bez dostępu do elektryczności i kanalizacji. To sprzyjało szerzeniu się różnych chorób, w szczególności malarii. Wtedy to rząd włoski wybudował dla mieszkańców Sassi osiedla w dzielnicy Piano, do której w 1952 roku przymusowo przesiedlono 15.000 osób.
Większość zwiedzających Materę pierwsze kroki kieruje na taras widokowy Belvedere Luigi Guerricchio (Sasso Barisano) przy placu Piazza Vittorio Veneto.
Wnętrze katedry jest imponujące i bogato zdobione. W jednej z naw bocznych znajduje się znana i niezwykle interesująca kamienna szopka, w której niektóre elementy przypominają fragmenty Matery.
Przy tym samym placu stoi też Fontanna Ferdinandea z 1832 roku. Została ona zbudowana na podstawie innej fontanny, która powstała w 1577 roku za czasów arcybiskupa Zygmunta Saraceno.
Obecna fontanna została nazwana Ferdinandea, ponieważ Matera w tym czasie była częścią Królestwa Obojga Sycylii pod dynastią Ferdynanda II z Borbone.
Podczas spacerów po mieście warto zobaczyć także renesansowy pałac Palazzo del Sedile przy Piazza del Sedile, który był w przeszłości głównym placem Matery. Charakterystyczny budynek Palazzo del Sedile z ogromną bramą został wybudowany w 1575 roku i pełnił funkcję siedziby władz miasta. Dziś służy jako obiekt kulturalny i mieści się w nim Konserwatorium Muzyczne Egidio Romualdo Duni. Portyk zdobią figury czterech cnót kardynalnych (Roztropność, Sprawiedliwość, Umiarkowanie i Męstwo) oraz Madonny i patronki miasta Ireny z Tesalonik.
Urocze domki w Materze.
Matera przedzielona jest głębokim wąwozem rzeki Gravina. Wąwóz ten można podziwiać z dachu kościoła Santa Lucia alle Malve, który jednocześnie na mapach oznaczony jest jako Necropoli di Santa Lucia alle Malve (Cmentarz Barbarzyńców). Są tu grobowce z okresu lombardzkiego wydrążone w skalnej podstawie. Aby uchronić przed rozpadem i niszczeniem pokryto je betonem.
W okolicy znaleziono również pozostałości osady, w której do budowy chat wykorzystywano szczątki szkieletów mieszkańców bądź zwierząt.
Niedaleko nekropolii jest jeszcze jeden punkt widokowy Matery - Belvedere di Piazza Giovanni Pascoli.
Miasto docenia znaczenie promocji dziedzictwa kulinarnego będąc członkiem Narodowego Stowarzyszenia Miast Chlebowych (L’Associazione nazionale città del pane), które skupia 50 gmin i 15 regionów włoskich, zainteresowanych promocją typowego chleba pieczonego w tych regionach.
Palazzo Lanfranchi to jeden z piękniejszych budynków w mieście. Zbudowany w drugiej połowie XVII wieku, na zlecenie arcybiskupa Vincenzo Lanfranchi, był przeznaczony na seminarium. Obecnie mieści się w nim Narodowe Muzeum Sztuki Średniowiecznej i Nowoczesnej Bazylikaty (Museo Nazionale d’Arte Medievale e Moderna della Basilicata).
Church of Saint Clare,
Chiesa del Purgatorio
i Chiesa di San Francesco d'Assisi.
Nazwa tego ostatniego kościoła została nadana na pamiątkę wizyty świętego Franciszka z Asyżu w 1218 roku. Główna bryła kościoła powstała w XIII wieku, a potem była wielokrotnie przebudowywana aż do XVIII wieku, kiedy to powstała przepiękna, barokowa fasada.
Na placu przed kościołem stoi rzeźba pt. Surrealistyczny Fortepian autorstwa Salvadora Dali. Praca artysty została wyeksponowana przy okazji wydarzenia, jakim było przyznanie Materze w 2019 roku miana Europejskiej Stolicy Kultury.
Na placu przed kościołem stoi rzeźba pt. Surrealistyczny Fortepian autorstwa Salvadora Dali. Praca artysty została wyeksponowana przy okazji wydarzenia, jakim było przyznanie Materze w 2019 roku miana Europejskiej Stolicy Kultury.
Warto wspomnieć, że w latach 50. XX wieku Matera została odkryta przez włoskich reżyserów. Pier Paolo Pasolini uwiecznił ją w Ewangelii według Mateusza, a Francesco Rosi w Chrystus zatrzymał się w Eboli. Z kolei w filmie Mela Gibsona pt. Pasja Matera grała Jerozolimę. Powstał tu też Król David Baresforda z Richardem Gere czy Sprzedawca Marzeń Giuseppe Tornatore. Matera dołączyła również do miast Jamesa Bonda, w której kręcono niektóre sceny 25. części Nie czas umierać.
W 1993 roku Matera została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Belvedere Luigi Guerricchio (Sassi / Sasso Barisano) z widokiem na Bazylikę Katedralną
(Basilica Pontificia Cattedrale di Maria Santissima della Bruna e Sant'Eustachio) -
- Piazza Vittorio Veneto: Fontanna Ferdinandea -
- Palazzo Lanfranchi (Narodowe Muzeum Sztuki Średniowiecznej i Nowoczesnej Basilicaty)
- Piazza del Sedile z Palazzo del Sedile -
- Necropoli di Santa Lucia alle Malve (Cimitero Barbarico) -
- Belvedere di Piazza Giovanni Pascoli -
- Church of Saint Clare - Chiesa del Purgatorio -
- Church of Saint Francis of Assisi (z rzeźbą Salvadora Dali Surrealistyczny Fortepian) -
- Casa Grotta nei Sassi /Casa Cisterna Sotterranea
