Mur nigdy nie spełniał jednak roli fortyfikacji zdolnej przeciwstawić się długiemu oblężeniu przez silną armię. Stanowił za to dość skuteczną zaporę przed nieskoordynowanymi atakami małych ord, zapewniając względny spokój na terenach przygranicznych. W sytuacji zmasowanego ataku zorganizowanej armii mur był niemal całkowicie bezużyteczny i mógł co najwyżej spełniać rolę systemu wczesnego ostrzegania. Do przekazywania wiadomości alarmowych na wypadek zbliżania się nieprzyjaciół służyły wieże sygnalizacyjne rozmieszczone co 100 metrów, na których w nocy zapalano ogień, a w dzień wypuszczano dym, który błyskawicznie był przekazywany wzdłuż całego kraju od wieży do wieży.
Oprócz bezpośredniej ochrony przed najazdami, mur miał duże znaczenie handlowe, gdyż jego zachodni odcinek chronił chińską część Jedwabnego Szlaku.
Wielki Mur rozciąga się przez pięć prowincji i dwa regiony autonomiczne, począwszy od przełęczy Jiayuguan na pustyni Gobi, poprzez Mongolię Wewnętrzną, aż do twierdzy Shanghaiguan nad Zatoką Pohaj, w północno-zachodniej części Morza Żółtego. To wschodni początek (albo koniec - według uznania) Wielkiego Muru, a fragment wchodzący wprost do morza nazywany jest powszechnie Głową Starego Smoka.
Wielki Mur Chiński to nazwa nadana przez Anglików w XIX wieku. Pełna nazwa Wielkiego Muru brzmi po chińsku Wanli Changcheng, czyli Mur Długi o długości 10 tysięcy Li, gdzie Li to chińska jednostka miary (ok. 500 metrów), często zwana milą chińską. Liczba 10 tysięcy nie powinna być w tym przypadku traktowana dosłownie. Oznacza raczej nieskończoną długość fortyfikacji.
Ostatnie pomiary, do których użyto m.in. GPS i technologie wykorzystujące podczerwień, wykazały, że łączna długość Wielkiego Muru wynosi aż 8 851,8 kilometrów.
Należy je uznać za wyniki pomiaru całego systemu fortyfikacji, a nie za pomiar długości muru, gdyż ten, w postaci jednolitej konstrukcji nigdy nie istniał.
Budowla składa się z ponad 6 tysięcy kilometrów murów wzniesionych ludzką ręką i ponad 2 tysięcy kilometrów barier naturalnych w postaci rzek i wzgórz oraz prawie 360 kilometrów rowu.
Mimo swojej wielkości i wbrew powszechnemu przekonaniu Mur nie jest widoczny gołym okiem z Księżyca.
Najwyższy punkt to Huanglouyuan na przedmieściach Pekinu – 1 439,3 metra n.p.m., a najniższy to Laolongtou w Hebei i jest to wysokość bezpośrednio nad poziomem morza.
Największy okres świetności Chińskiego Muru przypada na okres dynastii Ming (1368-1644), która poświeciła wiele pracy i nakładów finansowych, by odrestaurować istniejące fragmenty i dobudowywać nowe odcinki. Miało to związek z przeniesieniem w 1421 roku stolicy do Pekinu, który ze względu na swoje położenie na północnym skraju Chin narażony był na ataki koczowników.
Budowla powstała na fundamentach z ubitej ziemi, które umacniano żwirem, a w późniejszym okresie kamieniami i cegłami. Co 100-200 metrów stawiano wieżę strażniczą.
Szacuje się, że w okresie największej świetności (XV wiek) przy budowie Wielkiego Muru pracowało nadludzkim wysiłkiem około 3,5 miliona żołnierzy, robotników i chłopów, ale także jeńców i więźniów, co stanowiło 70 % ludności ówczesnych Chin. Milion z nich straciło przy tym życie z wycieńczenia, głodu i trudnych warunków klimatycznych, dlatego mur bywa nazywany najdłuższym cmentarzem świata. Czasami mówi się też o Wielkim Murze nazywając go ścianą płaczu lub murem łez.
Nieprawdą jednak jest, że w murze byli chowani zmarli robotnicy. Ówcześni inżynierowie wiedzieli, że rozkładające się ciała mogłyby osłabić strukturę budowli.
Szerokość budowli u podstawy wynosi 6,5 metra, a wysokość sięga nawet 10 metrów. Na górze mur osiąga 5,5 metra. Jest to szerokość wystarczająca dla marszu piechoty po10 żołnierzy w szeregu lub kawalerii po 5 koni. Wielki Mur wznoszono w tempie 40 kilometrów miesięcznie, czyli więcej niż kilometr dziennie, niezależnie od warunków pogodowych.
Ponoć do budowy muru zużyto 300 milionów metrów³ materiałów. Jest to ilość porównywalna do tej, która wystarczyłaby do postawienia dwumetrowego muru wzdłuż równika.
Wokół powstania pierwszego muru narosło wiele legend. W jednej z nich cesarz posiadał zaczarowany bicz, konia i łopatę, dzięki którym zbudował mur w jeden dzień. Inna legenda mówi, że ogromny smok przelatujący nad Chinami spadł na ziemię, skamieniał i tak powstał mur.
Z jeszcze innej legendy wiemy, że pewien czarownik powiedział Czengowi, że mur będzie nietrwały, jeżeli nie zostanie w nim pogrzebany wan, czyli 10 tysięcy ludzi. Cesarz znalazł człowieka o imieniu Wan, rozkazał go zabić i pogrzebać w murze.
Zgodnie z podaniami Wielki Mur Chiński służył nie tylko jako obrona cywilizacji chińskiej przed barbarzyńcami. Miał też chronić przed demonami grasującymi po nieurodzajnych terenach. Mur nie był budowany w prostej linii, ponieważ wierzono, że demony nie są w stanie przekroczyć zakrzywionych konstrukcji.
Najbardziej zaskakujące jest to, że bezcenną wartość historyczną Wielkiego Muru zauważono dopiero na początku XX wieku. W dodatku szeroko zakrojone badania podjęli przybywający tu cudzoziemcy. Sami Chińczycy docenili Mur dopiero na początku lat 80-tych XX wieku, kiedy to wiele odcinków poddano renowacji, a do Chin zaczęli ściągać turyści z całego świata.
W 1987 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a 7 lipca 2007 roku ogłoszono go jednym z siedmiu nowych cudów świata.
W 1987 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a 7 lipca 2007 roku ogłoszono go jednym z siedmiu nowych cudów świata.
P.S. Tak, to są Chiny. Trafiłam na Mur Chiński w Juyongguan bez ludzi. Nie wiem, jak to się stało. Nie było to podczas pandemii. Podróż miała miejsce w maju 2017 roku.
